“จิ้งเหลนขาจิ๋ว” เลือกได้ว่าจะออกลูกเป็นไข่หรือเป็นตัว

รู้จักกับ “จิ้งเหลนขาจิ๋ว” หรือ “จิ้งเหลนสามนิ้ว” (Three-Toed Skinks) ชื่อวิทยาศาสตร์ Saiphos Equalis สัตว์เลื้อยคลานขนาดเล็กที่หน้าตาคล้ายลูกผสมระหว่างงูกับสลาแมนเดอร์ มีถิ่นกำเนิดและอาศัยอยู่ที่ประเทศออสเตรเลีย สามารถยาวได้สูงสุดถึง 43 เซนติเมตร ทำให้บางครั้งถูกเข้าใจผิดและโดนทำร้ายเพราะคิดว่าเป็นงู

ถึงแม้หน้าตาจะคล้ายงู แต่มันเป็นสัตว์ไม่มีพิษ ไม่ทำอันตรายมนุษย์แถมค่อนข้างเชื่อง ทำให้ผู้ที่ชื่นชอบสัตว์แปลกนิยมนำมันมาเลี้ยง ซึ่งนอกจากหน้าตา-การเคลื่อนที่ยังเหมือนงูอีกด้วย โดยปกติมันจะเคลื่อนที่ค่อนข้างช้าเนื่องจากขาที่เล็กจิ๋วทั้ง 4 ไม่ได้เอื้อให้มันเคลื่อนได้คล่องแคล่วมากนัก แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อถูกคุกคามมันจะสามารถเคลื่อนที่ให้ไวขึ้นได้ด้วยการหุบขาทั้ง 4 แนบลำตัว จากนั้นใช้หน้าท้องนาบไปกับพื้นและเลื้อยเหมือนงู

นอกจากนี้ ความน่าสนใจอีกอย่างของจิ้งเหลนขาจิ๋วคือ ความสามารถในการสืบพันธุ์ที่สามารถเลือกได้ว่า “จะออกลูกเป็นไข่หรือออกลูกเป็นตัว” ก็ได้ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม ซึ่งการสืบพันธุ์แบบนี้เรียกว่า “Biomodal”

นักวิจัยคาดว่าสาเหตุที่มีการสืบพันธุ์แบบนี้เป็นเพราะพวกมันกระจายตัวอยู่มากทั่วออสเตรเลีย และแต่ละพื้นที่มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมไม่เหมือนกัน โดยจิ้งเหลนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มุอุณหภูมิสูงพวกมันจะออกลูกเป็นไข่ ส่วนพวกที่อยู่ในเขตที่สภาพแวดล้อมมีอุณหภูมิเย็นจะออกลูกเป็นตัว

คามิลลา วิททิงตัน นักชีววิทยาด้านวิวัฒนาการของมหาวิทยาลัยซิดนีย์ กล่าวว่า “จิ้งเหลนขาจิ้วพวกนี้กำลังอยู่ในขั้นวิวัฒนาการ ที่กำลังเปลี่ยนจากเดิมที่ออกลูกเป็นไข่ ไปสู่การออกลูกเป็นตัว นี่เป็นกระบวนการการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตที่นับว่าหาได้ยากมาก ๆ เพราะปกติมันจะใช้เวลานับร้อยล้านปีกว่าจะเห็นการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนได้แบบนี้” (การศึกษานี้ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Molecular Ecology)

อย่างไรก็ตาม จิ้งเหลนขาจิ๋วนี้ยังคงมีปริศนาที่ชวนให้ศึกษาอีกมาก เพราะบางครั้งมันก็สามารถออกลูกเป็นไข่และเป็นตัวได้ในครอกเดียวกัน นักวิจัยไม่ทราบว่าพวกมันแยกแยะการผสมไข่ที่ซับซ้อนในร่างกายได้อย่างไร ? นอกจากนี้ไม่แน่ว่า การที่มันสามารถออกลูกเป็นไข่และเป็นตัวได้นั้น อาจสิ้นสุดการวิวัฒนาการแล้วก็เป็นได้ และถ้าเป็นเช่นนั้น จิ้งเหลนขาจิ๋วนี้จะกลายเป็นสัตว์ที่มีสกิลในการสืบสายพันธุ์ที่สุดยอดที่สุดในอาณาจักรสัตว์เลยก็ว่าได้

Fact – “จิ้งเหลนเลือดสีเขียว” (Prasinohaema virens) เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีเลือดเป็น “สีเขียว” ไม่เพียงเท่านี้ อวัยวะภายในของมัน ทั้ง ลิ้น กระดูก ก็เป็นสีเขียวด้วยเช่นกัน ซึ่งสาเหตุมาจาก “บิลิเวอร์ดีน” (biliverdin) เม็ดสีจากน้ำดีเข้ามาปะปนในเลือด มีความเป็นพิษสูง ซึ่งหากสะสมมากในสัตว์ชนิดอื่นอาจทำให้ตายได้ แต่สำหรับจิ้งเหลนชนิดนี้ สารพิษที่ว่านั้นไม่ได้ทำให้พวกมันเป็นอันตรายแต่อย่างใด แถมยังสุขภาพดีสุด ๆ จนนักวัจัยงง และยังหาคำตอบไม่ได้